Kada govorimo o stradanju i nestanku Hrvata sa prostora Krnjeuše vredelo bi nešto kazati o njihovom doseljenju i o sveopštem odnosu Srba i Hrvata i na prostoru Krnjeuše. Takođe potrebno je dati širi istorijski i geogrfski pogled što će u mnogome uticati na sva dešavanja u Krnjeuši tokom 2. Sv. Rata. Blizina granice dva carstva, Otomanskog i Austrougarskog,  i težnja carevina da ojačaju pogranični prostor dovodila je do čestog presljavanja stanovništva iz  jedne carevine u drugu. Selidbe stanovništva u takvim uslovima bile su pojedinačne, dok su se masovnije selidbe dešavale prilikom promene granica širenja jedne carevine na uštrb druge. Pojedinačno deseljavanje nije zaobišlo ni Krnjeušu te je zabeleženo naseljavanje Krnjeuše  srpskim stanovništvom.
Masovno naseljavanje Krnjeuše počinje nakon Austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine. Težnja naroda za novim i plodnijim prostorom dovela je do migracije stanovništva sa prostora Like. Među većinskim srpskim doseljenicima bilo je i hrvatskih porodica.

Zajedno sa srpskim stanovništvom hrvatske familije su naselile širi prostor Krnjeuše, učestvovale u svim oblicima tadašnjeg društvenog života u zajedništvu sa svojim komšijama. Bilo da je obavljanje dužnosti očuvanja reda i mira, trgovinskih i ostalih delatnosti  te učestvovanju i doprinosu održavanja svečanosti. Odnosi starosedelačkog srpskog stanovništva i novonaseljenog srpskog stanovništva u početku su bili više uzdržani nego bliski, da bi se veoma brzo izjednačili ukinuvši sve razlike, a to se najviše ogleda u činjenici što se kod sklapanja brakova više nije gledalo ko je odakle i kad doselio.  Odnosi sa hrvatskim stanovništvom se ipak nisu razvili do te mjere, u početku kod samih doseljenika je taj odnos bio više uzdržanijih zbog usađenog sjećanja na pokrštavanje pravoslavnog naroda u rimokatoličku veru. Među mlađim i kasnijim naraštajima takva sećanja blijede i razvijaju se dobrosusjedski i kumovski odnosi. I jedni i drugi su dopirnosili razvoju Krnjeuše bilo da je na ličnom nivou kao pomoć komšijama tokom letnjih radova, zidanja kuća, finansijsko pomoći itd… Zabeleženo je i učestovanje hrvatskog življa i finansijski doprinos podizanju Srpske crkve u Krnjeuši.

U svim dosadašnjim pisanim tragovima o životu u Krnjeuši teško je naći podatak o otvorenom neprijateljstvu dva naroda ili bilo kakvim problemima na nacionalnoj i verskoj osnovi.

Posmatrajući odnose dva naroda u malo širem istorijskom i geografskom kontekstu primetna je neprestana borba srpskog naroda protiv otomanskog okupatora i težnja hrvatskog naroda za sopstvenom državom i oslobađanje od Austrougarske carevine. Takođe je prisutna ideja o zajedinštvu zasnovana na slovenskom prorijeklu, jeziku i razvitku sopstvene književnosti. Svršetak balkanskih ratova donosi Srbiji preko potreban mir i samostalnost, koja na žalost, ne traje dugo. Težnja Austrougarske carevine za širenjem prostora te potpomognuta silnom Kaizerovom Njemačkom dovodi do početka novog velikog rata na kome će se Srbi i Hrvati direktno naći na dve različite strane, pa čak i Srbi sa prostora Austrougarske carevine koji prebjegavavši u jedince Srbijanske vojske nisu bili od pomoći carevini.
Prvi problemi u odnosu dva naroda dolaze tokom I Sv. Rata. gde se na scenu izbacuju tzv Šuckorske čete, čete sastavljene od lokalnih probisvjeta, pijandura i problematičnih osoba, većinom od Muslimana i dijelom od Hrvata koji su tokom aneksije na Bosnu i Hercegovinu bile angažovanje na sprečavanju Srba u organizovanju ustanaka u novookupiranom delu carevine.
Početkom i  tokom rata Šuckori čine masovne zločine nad srpskim stanovništvom na području BiH i podrinja. Kraj I Sv. Rata dovodi do sloma svih tadašnjih carevina, Srpska vojska oslobađa Srbiju od okupacionih snaga te nastavlja prodor ka Vojvodini, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj te na kraju ka Sloveniji. Na scenu stupa ideja o zajedničkoj državi Srba Hrvata i Slovenaca. Koliko god je jačala ideja o zajedništvu južno slovenskih naroda toliko je jačala i ideja o samostalnošću hrvatskog narodnog korpusa, oslobađanja od uticaja Beograda u vođenju sopstvene politike i razvoja države, kako kulturne, tako i privredne ili infrastrukturne.  Različita viđenja budućnosti dovode do prve velike krize u vladi novoformirane kraljevine koja kulmira 1928. godine ubistvom i ranjavanjem hrvatskih poslanika u narodnoj skupštini od strane Puniše Račića, pripadnika narodne radikalne stranke i narodnog poslanika Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca.
Hrvatski poslanici se povlače iz rada skupštine, situacija u državi se radikalizuje, a 1929.godine dolazi do ubrzanog formiranja ustaške organizacije na čelu sa Milom Budakom, kasnije sa Antom Pavelićem. Ova organizacija u počektu će se služiti istim Račićevim zločinačkim principima. Početkom 2. Sv. Rata ustaški pokret stupa pod okrilje Hitlerove armade i u nastojanju da izgrade sopstvenu Nezavisnu Državu Hrvatsku (NDH) prihvataju nacističke metodologije i principe. Ustaški pokret i poglavnici preuzimaju vlast i djelovanje ovog zločinačkog pokreta zaoraće duboke brazde razdora u odnosima dva naroda i mnoge ideje o Jugoslovenstvu i zajeništvu saplitaće se o njih.

Početak rata i dezintegracija tadašnje vojske i žandarmerije  u Krnjeuši i okolini  dvodi do preuzimanja vlasti od strane ustaških snaga. Srpski pripadnici žandarmerije bivaju izbačeni, kao i svi koji se ne povinuju ustaškoj komandi.  Snage „reda“ popunjavaju se Hrvatskim življem, prvenstveno na scenu stupaju svi oni željni vlasti i moći, lokalni probisvjeti, te oni silom ili milom ili iz straha dovedeni. Djelovanje Ustaškog pokreta u NDH će stvoriti velike probleme i velika stradanja srpskog stanovništva, kako širom NDH tako i u Krnjeuši, što će se kasnije reflektovati na proterivanje hrvatskog življa sa prostora Krnjeuše. Rat je uveliko zakucao na vrata Krnjeuše i nastaju prvi problemi. Prvo se hapse viđeniji Srbi, ljudi sa višim društvenim uticajem. Pretresaju se Srpske kuće u potrazi za zaostalim oružjem iz I Sv. Rata. Dolazi do likvidacije pohapšenih Srba i bacanje u jamu u Risovcu, u istu jamu bivaju doveženi i bačeni Srbi sa područja Bihaća i okoline.  Veća grupa pohapšenog srpskog življa Krnjeuše biva odvedena i streljana u Boričevcu u Lici. 

Nakon ovih masovnih i organizovanih zločina na scenu stpuaju individualni zločini prema srpskom stanovništvu. Osilnije Ustaše ne biraju metode za ubijanje hvaleći se po čaršiji i komšiluku kako su upravo ubili trudnicu i natakli je na bajonet, kako su sa Srbima potpodili Risovačku pećinu, ne mareći ni za prekor njihovih starijih sugrađana da se time nije hvaliti, da „vi sa Srbima potpađate pećinu a oni će je sa vama dovršiti“ U strahu za očuvanje golog života Srpski živalj počinje da se organizuje u oranizaciji ustanka protiv Ustaške vlasti. Koristeći prazninu i nesnalaženje ostataka vojske Kraljevine Jugoslavije dobro organizovan komunistički pokret vrši  agitovanje i organizaciju stanovništva za ustanak. Okupivši sve što je oružje sprmeno da uzme, okupivši ostatke nekadašnje vojske poput jedinica Mane Rokvića i sl. Organizuju gerilske jedinice koje u početku sporadično napadaju Ustaška vozila, remete snabdevanje vodom, prekidaju komunikaciju itd.. 9. Avgusta 1941. Pokrenut je napad na ustaške jedinice u Krnjeuši, jedinice su razbijene i protjerane a za njima odlaze i civili, žene i djeca, pripadnici hrvatskog stanovništva suočeni sa pretnjom po sopstveni život.
Zarobljenim Ustašama po prijekom postupku određena je kazna, streljani su i bačeni u jame u Risovcu.Takođe dolazi i do zločina prema civilima.

Krajem Avgusta dolazi do razlaza među gerilcima, jedinice Mane Rokvića i ostalo ljudstvo koje se zaklelo na vernost kraljevoj vojsci odbijaja da se povinuje Komunističkoj komandi te se gerila razbija na dve grane, odnosno na partizanske jedinice formiranjem Krnješke čete i na četničke jedinice Mane Rokvića. Zločini koji su počinjeni tokom napada na Krnjeušu kasnije će biti pripisani četničkim jedinicama. Posleratna bibliografija nikada nije detaljno istražila dešvanja i stradanja hrvatskog stanovništva, bar ne da je zvanično objavljeno. Čak ni pojedni djelovi iz geografskih istraživanja sa šireg područja Krnjeuše nisu mogli biti objavljeni ako bi sadržali osetljiv materijal. Po tom principu ni istraživanja podzemnih vodenih tokova i pećina nisu mogla biti objavljena ako bi sadržala podatke o stradanju Hrvatskog stanovništva. Jedini javni podatak o hrvatskim žrtvama istražio je i sakupio prof. Jurjević gdje su navedena imena 193 stradale osobe. Cjelokupno hrvatsko stanovništvo bježeći napušta Krnjeušu za sobom ostavljajući svoja stečena imanja, blago, ljetinu i ostale zalihe hrane i potrepštine. Sve to biva dijelom razgrabljeno, dijelom sakupljeno i organizovano kako pomoć novoformiranoj Krnjeuškoj partizanskoj četi. U godinama poslije rata napuštena imanja hrvatskog stanovništva bivaju dijelom nacionalizovna, dijelom prodata od strane samih vlasnika, dijelom napuštena i zubom vremena uništena i zarasla do neprepoznatljivosti da je tu ikada bilo neko domaćinstvo.

Fotografije i ilustracije preuzete is knjige Pogrom u Krnjeuši, autora Josipa Jurjevića.
Skice pećine preuzete iz Rukopisa „Petrovačko polje, geomorfološka-hidrološka ispitivanja“ Autor Dr. Rade Davidović.