IZJEŠTAJ SVEŠTENIKA DRAGOLjUBA SAVIĆA O STRADANjU SRBA PAROHIJE KRNjEUŠE 1941. GODINE.
2. april 1942.

Srpska pravoslavna
parohija bresnička br. 37
15/2. aprila 1942.
u Bresnici


V. Prečasnom
Srpsko prav. arhijerejskom namjesništvu ljubićkom u Preljini


Udovoljavajući aktu preč. g. naslova od 30. marta 1942. broj 114/4 i naređenju Žičkog crkvenog suda u Kraljevu broj 353/42 čast mi je dostaviti izvještaj sa sledećim podacima.

Dragoljub Savić, sin Markov, paroh u Krnjeuši, AE namjesništvo Bos. Petrovačko u Bos. Petrovcu, Eparhija Dalmatinska, uhapšen je od strane krnjeuških žandarma i ustaša, a po naređenju Bos. Petrovačkog predstojnika g. Crnića. Uhapšen je –lišen slobode – na Petrovdan 12. UP 1941. godine u 8 sati izjutra u svome stanu, zajedno sa ženom i dvoje malodobne djece. Odmah mu je naređeno da se u roku od 10 minuta spermi; da ponese po 10 kg na osobu, takođe da ponese novac i zlatninu i da sa familijom napusti stan i preseli u zatvor žandarmerijske stanice u Krnjeuši, gdje su proveli četiri dana.

Dana 14. jula 1941. godine sprovedena je stražarno u Krnjeušu u zatvor i Milka, supruga Krstana Bijeljca, paroha bjelajskog u Bjelaju, srez Bos. Petrovac sa djetetom od 14 mjeseci. Na saslušanju žandarmima je izjavila da za muža ne zna ništa. Pa tako ni do danas o njemu niko i ništa pozitivno ne zna reći.

Na 15. jula 1941. god. stražarno smo sve šestoro sprovedeni iz Krnjeuše u zatvor ustaškog Kotarskog stana u Bos. Krupu.  Na 22. UP 1941. upućeni smo iz Bosanske Krupe sa sprovodnicima – ustašama – u logor Caprag, gdje smo logorovali do 4. MŠ 1941. godine, kada su nas sa ostalim uhapšenicima, drugim transportom prebacili u Aranđelovac – Srbiju. O životu našem u Capragu mislim da su ostali sveštenici dovoljno kazali i da Vam je sve poznato, pa radi toga nastavljam dalje.

Na 13. UP 1941. god. iz Aranđelovca sam sa familijom otputovao za Čačak, a 14. UŠ u selo i parohiju Bresnicu, gdje sam postavljen kao pomoćnik oboljelom parohu bresničkom g. Miliji Jaćimoviću i gdje se sve do danas nalazimo. G-đa popadija Bijeljac otputovala je sa djetetom iz Aranđelovca u Beograd. Navodno, produžila je dalje u Banat muževljevoj rodbini i tamo se nastanila.

Prije moga hapšenja, tj. dok sam bio na svojoj – krnjeuškoj –parohiji nastala su strašna i nemilostiva proganjanja Srba pravoslavaca od strane ustaša. Ubijani su ljudi bez ikakva povoda, razloga i dokaza. Jedino zato što su Srbi. Još tada su porušili pravoslavnu crkvu u Bihaću. Da bi Srbima što više napakostili i ponizili ih sa puškama i noževima pokupili su Srbe seljake i primorali ih da i oni sami svoju crkvu ruše. Tako je bilo i u drvarskoj opštini gdje su četiri pravoslavne crkve rušili.

Na 22. U 1941. god. ustaše su u Krnjeuši uhapsili devet ljudi, od kojih su šestoricu žestoko premlatili, a trojicu Milkana Jokića, Nikolu Obradovića i Jovu Novakovića potpuno isprebijali, ubili i u pećinu ubacili. Milkan je u pećini živio tri dana jer slučajno nije bio smrtno pogođen. Ista sudbina snašla bi i mene da me kod ustaša tad nije spasao Ivan Dudek, trgovac u Krnjeuši, inače rođeni Poljak. Pomenuta pećina nalazi se na Risovoj Gredi, više sela Risovca, parohija Krnjeuša, a na granici srezova Bos. Petrovačkog i Bos. Krupskog, udaljena svega 10 do 15 minuta od glavne ceste, koja vodi iz Dalmacije, preko Drvara, Bos. Petrovca, Krupe, itd. Dok sam još tamo bio računalo se da je u tu pećinu ubačeno oko tri stotine (300) najuglednijih Srba iz okoline i tih krajeva.

Oko pola noći 2. juna 1941. godine ustaše su protjerale kroz Krnjeušu – za pećinu – pun veliki teretni kamion koji su Srbi zvali «Crna Marica» najuglednijih Srba iz Drvara (srez Bos. Grahovo), među kojima sveštenike: Milana Banjca i Milana Golubovića, te ostale: Bogdana Kalabu, direktora željeznica u Drvaru, Dobrila Krecu, đaka, Stevana Škorića, činovnika, Milovana Perića, molera, Glišu Marića, frizera, Miloša Jovičića, starog dobrovoljca odlikovanog Kraljevom zvjezdom sa mačevima, Božu Lukača, Boška Vođevića, obućara i druge kojima za sada imena ne znam. Istaknutog nacionalistu, sveštenika Milana O. Banjca, najprije su skinuli gola, otsjekli mu ruke, uši i nos i tukući ga naređivali mu govoreći:
«Briši psu, pasiju krv!». (A čime će brisati krv kada su mu obje ruke bile odsječene Čobani su jednu našli i ubacili u pećinu). «Pope bi li slanine i pršute, hoćeš li da osnivaš srpska četnička društva i da srbuješ. Tebi je pope došao crni petak».
Zatim su ga ubili i bacili u pećinu. Tako su učinili i sa njegovih preko 20 drugova. Sutradan veče, tim istim ustašama, priređena je od Hrvata svečana večera u kući mjesnog tabornika Ivana Dudeka, trgovca. Pri veselom i napitom stanju pričali su o tragičnoj smrti popa Milana i ostalih Srba. Rekli su da je od svih njih bio najkuražniji i najprisebniji pop Banjac i mladić od 19 godina, unuk pokojnog vojvode Pere Krece, mladi Dobrilo Kreco, koji kad je došao na red za streljanje, uzviknuo je iz sve snage: Živio Kralj Petar P!  Dole ustaše i krvavi Ante Pavelić!.
Zatim je šef ustaša – čije ime i prezime nismo znali, jer se obično i stalno predstavljao u društvu sa riječima Dželat iz Sarajeva», i od prilike bi mogao biti musliman – lično iz svoga ručnog mitraljeza posred čela pogodio mladoga Krecu, tako da ih je njegov mozak poprskao. To je sve ispričao na večeri kod Dudeka taj samozvani dželat dodajući: «Nisam trebao ubiti onoga mladića, kad se onako junački držao».
Sve su ih tada poskidali gole, poubijali i u pećinu (bezdan-provaliju) pobacali. Njihova odijela, cipele, prstenje, satove, peroreze, penkala, ispražnjene novčanike i sruge stvari prodavali su po Bihaću i Bos. Petrovcu, ili su ih na poklon davali svojim metresama – Hrvaticama.

Kroz 2-3 dana dotjerali su iz Bihaća pun taj isti kamion Srba –građana – i u pećinu ubacili. Poslije toga, ali uvijek i samo po noći, dotjerivali su još nekoliko puta iz raznih okolnih sela i varošica Srbe i bacali ih u tu pećinu. To se je tako ponavljalo sve dotle, dok se Srbi nisu digli na oružje. Kad su pećinu skoro napunili – računa se da u njoj ima oko 300 ljudi – rekli su da će je posuti živim krečom i minirati.

Za cijelo to vrijeme Srbi su živili u najvećem strahu, spavali su po šumama i poljima, mučili se i patili. To je sve bilo dok sam ja tamo bio, a poslije moga odlaska, tek je nastalo pravo stradanje srpskoga življa u mojoj parohiji i ostalim mjestima Bosanske Krajine, pa i cijele Bosne.
Eto na primjer: u mojoj varošici Krnjeuši bilo je svega preko (30) trideset odraslih Srba muškaraca. Danas se zna da su u životu samo trojica. I to dvojica u njemačkom ropstvu i ja ovde. Poubijali su i bolesne starce koji su imali oko i preko 80 godina. Jedne su poubijali u Krnjeuši kod kuće, a druge kao taoce na Velebitu i Pagu.

Što se tiče sela moje parohije i ona su mnogo stradala – detaljnije o tome ne znam – ali znam da su seljaci ipak bolje prošli nego varošani. Osim nas koji smo prešli u Srbiju, najbolje su prošli oni Srbi iz mojih krajeva koji su na vrijeme prebjegli u Dalmaciju, u krajeve koje su talijanske vlasti odmah okupirale, odakle su se navodno u oktobru 1941. godine povratili svojim kućama –zgarištima, jer su tada Talijani i te krajeve Bosne bili okupirali.


Dragoljub M. Savić
sveštenik – izbeglica.
pomoćnik paroha bresničkog,
u Bresnici, 3. p. Mrčajevci
Čačak

Izvor:
Iz arhive CO Krnjeuša u Eparhiji bihaćko-petrovačkoj.